Karaciğer, detoksifikasyon, biyokimyasal sindirim ve protein sentezi için gerekli olacak üretim de dahil çok geniş etki alanına sahip bir organdır. Karın boşluğunun üst sağ tarafında, diyaframın altında yer alan, sağ böbrek, mide ve bağırsaklara komşu olan yaşam için hayati öneme sahip olan bir organdır. Hemen alt tarafında safra kesesi bulunmaktadır.
Karaciğer yetmezliğinde ya da yokluğunda kısa bir süre diyalizle fonksiyonlarına devam edebilir. Vücutta glikojen depolanmasından, kırmızı kan hücrelerinin üretimine kadar çok sayıda işlevi bulunmaktadır. Koni görünümünde olan, koyu kırmızımsı organ 1-2 kg ağırlığında olur. Karaciğer iki farklı kaynaktan kan sağlamaktadır. Bu kaynaklar;
- Karaciğerin atardamarından hepatik arterden oksijenli kan alır
- Portal damardan ise besinden zengin kan alır
Karaciğer vücuttaki kan arzının yaklaşık olarak %75 kadarını temin eder. Portal ven kanı dalaktan ve sindirim kanalından drene Venöz ile organlara taşır. Hepatik arter ise kan akımının kalanını sağlar. Bu organın kan kaynağıdır. Organın oksijen ihtiyacının yarısı portal ven tarafından karşılanmaktadır. Karaciğer daima vücudun kan akımının yaklaşık olarak 500 ml'sine yani %13 üne sahiptir. Yapısında içlerinde binlerce lobçuk olan sağ ve sol loblardan oluşur. Bunlar birbirine küçük kanallarla bağlıdır. Bu küçük kanallar birbirine büyük kanallarla bağlanıp ana karaciğer kanalını oluşturur. Bu kanal karaciğer hücrelerinin oluşturduğu safrayı safra kesesi ile on iki parmak bağırsağına taşımaktadır.
Karaciğerin anatomisi
İnsanlarda eşitsiz büyüklükte ve şekildeki organ loblardan oluşmaktadır. Yumuşak yapıdaki organ koniksi ve üçgen görünümdedir. İnsan vücudundaki en büyük organ olduğu gibi, en büyük bezdir. Hem midenin sağ tarafını hem de safra kesesini örtmektedir. Karaciğere hepatik arter ve portal ven adında iki büyük damar bağlıdır. Portal vende bulunan kan gastrointestinal kanaldan sindirilen besinleri içermektedir. Hepatik arter ise dalak ve pankreastan gelen kanı aorta taşımaktadır. Bu damarlar lobun içinde farklı yollara ayrılır.
Karaciğerin fonksiyonu
Kandaki çok sayıda kimyasal maddeyi düzenleyen, atık maddelerin taşınmasını sağlayan organ, safra adı verilen salgıyı salgılamaktadır. Bağırsaklardan ve mideden çıkan kanın hepsi karaciğerden geçmektedir. Kan burada işlenmekte, besin ve ilaçlar parçalanarak vücudun daha kolay kullanması için formlara ayrılmaktadır.
- Yağ sindirimini sağlamak için safranın atılması
- Kanın içinde bulunan kimyasal maddelerin ve alkolün temizlenmesi
- Glikozun fazla miktarının nişasta olarak depolanması
- Safrayla atıkların atılması
- Protein ve kolesterol sentezinin yapılması
- Kan pıhtılaşmasının sağlanması
- Enfeksiyonlara karşı bağışıklık kazanılması
Karaciğerin işlevleri
Vücudun en karmaşık ve metabolik organı olan karaciğer, çok sayıda yaşamsal fonksiyona sahiptir. Bunların içinde en önemlileri ise;
- Enfeksiyonlara karşı bağışıklık sağlaması nedeniyle, hasar görmesi halinde enfeksiyon oluşması daha yüksek olur.
- Vücutta protein, kolesterol ve vücut yağlarının taşındığı lipoprotein adındaki özel yağ formlarının meydana getirildiği fabrikadır.
- Kanın içindeki kimyasal maddeleri, ilaçları ve alkolü temizler.
- Yağların sindirimi için önemli olan safrayı bağırsaklara salgılar. Vücut atıklarının atılmasında önemli bir role sahiptir.
- Protein üretimi yaparak, kanın pıhtılaşmasını sağlar.
- Açlıkta kullanılmak üzere nişasta formunda ek şeker depolanmasını sağlar.
Karaciğerin sağlıklı olması şartıyla %70'i alınmış bile olsa, kalan %30'u fonksiyonları yerine getirebilir. Bu nedenle karaciğer kanseri olan kişilerde, organın büyük bölümü alınmış olsa da kişi yaşamına sağlıklı bir şekilde devam edebilir. Vücutta büyük bir bölümü alındığı halde, kendisini yenileyebilen tek organ olma özelliği bulunmaktadır. Bu yüzden karaciğer nakli canlı vericilerden de yapılabilir. Karaciğer kısa sürede büyür ve normal boyutlarına ulaşır.
.gif&description=Karaciger){kind=link}