Karaciğerin şişmesi neden olur ve belirtileri nelerdir?

Karaciğerin normal boyutlarından daha büyük hale gelmesi durumuna hepatomegali denir. Karaciğer, vücudun sağ üst kısmında, diyaframın hemen altında yer alan hayati bir organdır ve normalde kaburgaların altında hissedilmez. Ancak şiştiğinde veya büyüdüğünde ele gelebilir veya görüntüleme yöntemleriyle tespit edilebilir. Bu durum, altta yatan çeşitli sağlık sorunlarının bir işareti olabilir.

Karaciğer şişmesi, birçok farklı nedene bağlı olarak gelişebilir. Bu nedenler şunları içerebilir:

• Enfeksiyonlar: Hepatit A, B, C gibi viral hepatitler, sıtma, amip apsesi gibi paraziter enfeksiyonlar veya bakteriyel enfeksiyonlar karaciğerde iltihaplanmaya ve şişmeye neden olabilir.
• Alkolik Karaciğer Hastalığı: Uzun süreli ve aşırı alkol tüketimi, karaciğerde yağ birikimine, iltihaplanmaya (alkolik hepatit) ve siroza yol açarak karaciğerin büyümesine sebep olur.
• Alkole Bağlı Olmayan Yağlı Karaciğer Hastalığı: Obezite, diyabet, yüksek kolesterol gibi metabolik sorunlar nedeniyle karaciğerde aşırı yağ birikmesi sonucu oluşur ve karaciğeri büyütebilir.
• Otoimmün Hastalıklar: Otoimmün hepatit gibi bağışıklık sisteminin karaciğer hücrelerine saldırdığı durumlar iltihaplanma ve büyümeye neden olur.
• Kalıtsal Hastalıklar: Hemokromatosis (demir birikimi), Wilson hastalığı (bakır birikimi) gibi metabolizma hastalıkları karaciğerde hasara ve büyümeye yol açar.
• İlaçlar veya Toksinler: Bazı ilaçların (örneğin, parasetamolün aşırı dozu) veya kimyasal maddelerin toksik etkileri karaciğerde hasara neden olabilir.
• Kalp Yetmezliği: Kalbin yeterince kan pompalayamaması, karaciğere giden damarlarda basınç artışına (konjestif hepatomegali) ve karaciğerin şişmesine yol açabilir.
• Kanser: Karaciğerin kendisinden kaynaklanan kanserler (primer karaciğer kanseri) veya başka organlardan yayılan metastatik kanserler karaciğerde büyümeye neden olur.
• Kistler veya Tümörler: Karaciğerde iyi huylu kistler veya tümörler (örneğin, hemanjiom) organın büyümesine sebep olabilir.

Hafif derecedeki karaciğer büyümeleri hiçbir belirti vermeyebilir ve genellikle başka bir nedenle yapılan muayene veya tetkikler sırasında fark edilir. Ancak, şişme ilerledikçe veya altta yatan hastalık şiddetlendikçe aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:

• Karın bölgesinde rahatsızlık veya ağrı, özellikle sağ üst kadranda dolgunluk hissi.
• Karında şişkinlik veya ele gelen kitle hissi.
• Halsizlik ve yorgunluk hissi.
• Bulantı, kusma veya iştah kaybı.
• Ciltte ve göz akında sararma (sarılık).
• Koyu renkli idrar ve açık renkli dışkı.
• Kaşıntı.
• Karında sıvı birikmesine bağlı şişlik (asit).
• Bacaklarda ve ayak bileklerinde ödem (şişlik).
• Kolay morarma veya kanama eğilimi.

Yukarıda sayılan belirtilerden herhangi birini, özellikle karın ağrısı, sarılık veya şiddetli halsizlik gibi semptomları yaşıyorsanız, vakit kaybetmeden bir doktora başvurmanız önemlidir. Erken teşhis ve uygun tedavi, altta yatan nedenin kontrol altına alınması ve karaciğer hasarının ilerlemesinin önlenmesi açısından hayati önem taşır.

Tanı için doktorunuz fizik muayene, kan testleri (karaciğer fonksiyon testleri), görüntüleme yöntemleri (ultrason, BT, MRI) ve gerekirse karaciğer biyopsisi isteyebilir. Tedavi, karaciğer şişmesine neden olan esas hastalığa yöneliktir. Örneğin, enfeksiyonlarda antiviral ilaçlar, alkolik karaciğer hastalığında alkolün bırakılması, yağlı karaciğer için diyet ve egzersiz önerilir. Bazı durumlarda ilaç tedavisi veya cerrahi müdahale gerekebilir. Sağlıklı bir yaşam tarzı, dengeli beslenme, alkol ve toksinlerden uzak durmak karaciğer sağlığını korumak için temel önlemlerdir.